خاویار به همراه فرش و زعفران یکی از مشخصه های ایران در سراسر دنیا به شمار می آید. خاویار ایران از دیرباز در سراسر دنیا بدلیل مرغوبیت و عرضه گسترده بعنوان یکی از کالاهای است که به نوعی معرف ایران می باشد. میزان صادرات این کالا در سالهای دور در حدود 200 الی 300 تن در سال بود اما در دهه های اخیر بدلیل صید بی رویه ماهی های خاویار در روسیه، آذربایجان و سایر کشورهای شمالی این گونه ماهی ها در معرض خطر انقراض قرار گرفتند. این امر باعث گردید که انجمن حمایت از آبزیان در حال انقراض در سازمان ملل جهت حراست از این میراث جهانی هر ساله میزان مجاز صید این نوع ماهی و میزان صادرات محصول خاویار کشورهای حاشیه خزر را اعلام دارد که این رقم از سال 75 به بعد مطابق با استانداردهای جهانی هر ساله کاهش یافته و سهمیه ایران از صادرات این محصول به 50 تن در سال 83 رسید.
در سال 84 بدنبال سیاستهای دولت نهم در استفاده از نیروهای جوان و بی تجربه و جایگزینی مدیرانی که کاملاً همسو و در خدمت این دولت باشند، مدیریت سازمان شیلات به یکی از اعضای ستاد انتخاباتی آقای احمدی نژاد سپرده شد و نیروهای باسابقه این سازمان بازخرید و یا به گونه ای کنار گذاشته شدند و تعدادی کارشناس بی تجربه جایگزین ایشان گردیدند. بدین ترتیب پشتیبانی فنی و علمی از صنعت خاویار کشور روزبروز تضعیف گردید بطوریکه در سال 87 عملاً ایران در جهت جلب و تآمین نظر انجمن حمایت از آبزیان در حال انقراض ناتوان ماند که این امر منجر شد که ایران طی یک سال و نیم گذشته مجوز صادرات این محصول را به اروپا و آمریکا از دست دهد.
لازم به ذکر است که از سال 84 تاکنون بدلیل عدم امکان صید علمی و شکست طرحهای تحقیقاتی و عدم حفاظت علمی از این ذخیره باارزش، میزان صادرات این محصول از 50 تن به 20 تن، 10 تن و در سال 87 به رقم تأسف برانگیز 5 تن رسید.و همزمان مجوز صادرات خاویار ایران از دریای خزر باطل گردید و تاکنون سازمان مادر تخصصی شیلات موفق به بازپس گرفتن این مجوز نگردیده است. این در حالیست که کشورهای روسیه و آذربایجان با در اختیار داشتن حق صادرات و نیز فراهم نمودن بازار داخلی برای این محصول هر ساله میزان برداشت خاویار خود را از دریای خزر افزایش داده و بدین ترتیب از سهم برداشت ایران می کاهند.
در ادامه خبری که بسیار باعث تأسف گردید اینست که امسال در فصل صید حدود 4 تن خاویار از دریای خزر حاصل گردید که بدلیل عدم امکان صادرات و نیز نبود تقاضا در بازار داخل بعلت قیمت بسیار بالای آن (بیش از 3 میلیون بابت هر کیلو) در انبار شیلات در حال فاسد شدن می باشد.
البته کشور اسپانیا در چند سال اخیر با انتقال چندین ماهی خاویاری از دریای خزر به سواحل مدیترانه و پرورش علمی و منطبق با استانداردهای جهانی توانسته است جای بازار صادراتی ایران را در اروپا تسخیر کند و همچنین کشور چین امسال برای اولین بار بدنبال استخدام کارشناسان خبره ایرانی (که توسط مدیریت دولت نهم بازخرید شده اند) و راه اندازی استخرهای پرورش ماهی خاویاری موفق به تولید و صادرات حدود 30 تن خاویار در سال 2009 گردید.
در پایان لازم به ذکر است که انتصاب مدیر روابط عمومی یکی از شرکتهای زیر مجموعه شیلات به ریاست شرکت مادر تخصصی با 3 سال سابقه قبلی مدیریت بعنوان متولی پرورش و صید خاویار ایران به مدت 5 سال ( بخاطر سابقه عضویت در ستاد انتخاباتی آقای احمدی نژاد در سال 1384 در استان مازندران)و کنار گذاشتن و بازخرید کارشناسان خبره و باتجربه و جایگزینی با کارشناسان جوان و بی تجربه در این امور(عموما با تخصص دامپروری و کشاورزی ) این صنعت را به این روز رسانده است .
آخرین خبر اینکه در هفته پیش پس از 5 سال مدیریت نادرست و بدنبال فاجعه بوجود آمده در صنعت خاویار کشور , مدیر مربوطه بر کنار و مدیر عامل سابق شرکت نیشکر هفت تپه (بدنبال ورشکست شدن صنعت نیشکر کشور ) بدون داشتن سابقه مدیریتی در صنعت شیلات توسط آقای علی آبادی (رییس جدید سازمان شیلات کشور ) به مدیریت شرکت مادر تخصصی کشور منصوب گردید.
حال باید در چند سال آینده شاهد عملکرد و اثر این تیم مدیریتی جدید که تجربه چندانی در صنعت شیلات و خاویار ندارد باشیم .